[ Pobierz całość w formacie PDF ]
(a liczbę) bydła pomniejszył (lub liczbę) owiec pomniejszył,
przychówek ograniczył, zgodnie z wymową kontraktu swego
przychówek i dochód (z hodowli)294 odda.
§ 265. JeÅ›li pasterz, któremu bydÅ‚a lub owce do hodowli
dano , sprzeniewierzył się i piętno (własności )
zmienił, a (potem zwierzęta) sprzedał295, zaś dowiedzie mu się
(to), po dziesięciokroć to co skradł (z) bydła i owiec,
właścicielowi ich zwróci.
§ 266. JeÅ›li w trzodzie zaraza296 powstaÅ‚a lub lew zabiÅ‚
(zwierzę), pasterz przed bogiem oczyści się (z zarzutów) i
starte w trzodzie właściciel trzody wezmie na siebie.
292
Wszystkie trzy terminy z §§ 259-260 okreÅ›lajÄ… narzÄ™dzia rolnicze:
epinnum (sum. giś.apin) pług"; harbum (giś.apin.tuk2.kin)
radło" (dużo prostsze urządzenie do spulchniania gleby) i maś-
kakatum (sum. giÅ›.gan2.ur3) brona".
293
Sześć linijek całkowicie uszkodzonych.
294
W produktach hodowlanych.
295
ana kaspim ittadin za srebro oddał".
296
lipit ilim dosÅ‚. dotyk boga" (od lapâtum dotykać").
Babilończycy i Sumerowie wierzyli, iż choroby są karą bogów lub ich
zrządzeniem. Z dużym przybliżeniem możnaby zwrot tłumaczyć
dopust boży".
§ 267. JeÅ›li pasterz byÅ‚ niedbaÅ‚y i w trzodzie ko-
łowaciznie297 pozwolił powstać, pasterz ubytki (po) koło-
waciznie, do których w trzodzie dopuścił, by powstały, (w)
bydle i owcach wynagrodzi i właścicielowi ich odda.
§ 268. JeÅ›li obywatel woÅ‚u do młócki298 najÄ…Å‚, 20 sila3
zboża najemne299 zań (wynosi);
§ 269. jeżeli osÅ‚a do młócki najÄ…Å‚, 10 sila3 zboża najemne
zań (wynosi);
§ 270. jeżeli kozÅ‚a do młócki najÄ…Å‚, 1 sila3 zboża najemne
zań (wynosi).
§ 271. JeÅ›li obywatel bydÅ‚o, wóz (dÅ‚ugi)300 i woznicÄ™ do
niego najął, za 1 dzień 3 PI301 ziarna da.
§ 272. JeÅ›li obywatel wóz (dÅ‚ugi) sam najÄ…Å‚, za 1 dzieÅ„ 40
sila3 ziarna da.
§ 273. JeÅ›li obywatel pracownika najemnego302 najÄ…Å‚, od
początku roku303, aż do piątego miesiąca, 6 ziaren srebra na 1
dzień da, (a) od szóstego miesiąca aż do końca roku, 5 ziaren
srebra na 1 dzień da.
297
pissâtum od pessum choroba zwierzÄ™ca, najprawdopodobniej tzw.
kołowacizna (bardzo częsta u owiec), wywołana usadowieniem się
larwy tasiemca w mózgu zwierzęcia, a objawiająca kręceniem się w
koło (często aż do padnięcia).
298
ana diâÅ›im (od diâÅ›um, dâÅ›um) dosÅ‚. do wydeptania".
299
idum (sum. a2) ramię, siła" lub zapłata, płaca, gaża", tu zapłata
za najem" => najemne".
300 is
ereqqunt (sum. giś.mar.gid2.da) oznacza duży wóz (dosł. sum. gid2
długi"), 4-kołowy.
301
parsiktum (sum. PI) jednostka objętości; PI = 60 sila3 (akad. qa).
302 awil
agram (sum. lu2.hun.ga2) dosł, człowiek, pracownik wynajęty"
=> najemnik".
303
iśtu reś śattim dosł. od głowy roku"
§ 274. JeÅ›li obywatel rzemieÅ›lnika chce nająć (jako):
zapłatę [(dla) folusznika304] 5 ziaren srebra, zapłatę (dla)
[tkacza wełny305 5 ziaren] srebra, [zapłatę] (dla) tkacza płótna
[5? ziaren] srebra, [zapłatę (dla)] producenta pieczęci306 [5?
ziaren sr]ebra,
[zapłatę (dla)] producenta łuków307 [5? ziaren sr]ebra,
[zapłatę (dla)] kowala308 [5? ziaren sr]ebra, [zapłatę (dla)]
cieśli309 [5?] ziaren srebra, zapłatę (dla) garbarza310 [5?] ziaren
srebra, zapłatę (dla) trzciniarza"311 [5?] ziaren srebra,
304
aślakum (sum. lu2.tug2).
305
kâmidum (sum. lu2.tug2.du8.a) znaczenie terminu niejasne. Część
badaczy przyjmuje, iż chodzi o powroznika" (Finet, s. 131; Szlech-
ter, s. 388), inni widzą tu zwykłego tkacza" (Borger, s. 74),
wykonującego tkaniny wełniane. O ile przeciw drugiej koncepcji
świadczy istnienie innego, podstawowego słowa, oznaczającego
tkacza" iśparum, uśparum (sum. lu2.uś.bar) to brak w owym
przepisie właściwego tkacza, podczas gdy wymienione są inne, mniej
powszechne profesje zwiÄ…zane z produkcjÄ… i uzdatnianiem tkanin,
wydaje się być nieco dziwne. Stąd zaproponowane tłumaczenie
opisowe, przeciwstawiające wytwórcę tkanin wełnianych tkaczowi
płótna" (sum. lu2.gada).
306
parkullum (sum. lu2.bur.gul).
307
sasinnum (sum. lu2.zadim).
308
nappâhum (sum. lu2.simug).
309
nagârum (sum. lu2.nagar).
310
aśkapum (sum. lu2.aśgab).
311
atkuppum (sum. lu2.ad.kid) pracownik produkujÄ…cy wyroby z
trzciny. Najbliższy znaczeniowo polski termin wikliniarz" uspra-
wiedliwia wprowadzenie terminu trzciniarz" tak ze względu na
podobny charakter wytwórczości, jak i pochodzenie słowa od
głównego surowca poddawanego obróbce.
zapłatę (dla) murarza312 [5? ziaren sr]ebra, na 1 dzień da.
§ 275. JeÅ›li obywatel (barkÄ™) pÅ‚ynÄ…cÄ… pod prÄ…d najÄ…Å‚, na 1
dzień 3 ziarna srebra zapłaty za nią;
§ 276. jeżeli (zaÅ› barkÄ™) pÅ‚ynÄ…cÄ… z prÄ…dem najÄ…Å‚ 2 1/2 ziarna
srebra zapłaty za nią na 1 dzień da.
§ 277. JeÅ›li obywatel barkÄ™ (o wypornoÅ›ci) 60 gur najÄ…Å‚, na
1 dzień 1/6 (szekla srebra) zapłaty za nią da.
§ 278. JeÅ›li obywatel niewolnika (lub) niewolnicÄ™ kupiÅ‚ i
miesiąc nie upłynął zanim (choroba) bennu go313 dotknęła314,
do sprzedawcy swego tenże powróci, a nabywca srebro
zapłacone odbierze.
§ 279. JeÅ›li obywatel niewolnika (lub) niewolnicÄ™ kupiÅ‚ i
żądanie (jego/jej) zwrotu będzie miało miejsce, sprzedawca
jego (jej) sprawę załatwi.
§ 280. JeÅ›li obywatel w kraju obcym niewolnika (lub)
niewolnicę (innego) obywatela kupił, gdy do kraju
(ojczystego)315 przybył i właściciel niewolnika (lub) nie-
wolnicy, albo niewolnika swego, albo niewolnicÄ™ swÄ…
rozpozna, (to) jeżeli niewolnik lub niewolnica owi (są)
Babilończykami316, bez żadnego srebra317 wolność im zostanie
dana;
§ 281. jeżeli (zaÅ›) z innego kraju pochodzÄ…, nabywca przed
bogiem (co do) srebra zapłaconego wypowie się
312
itinnum (sum. lu2.śitim/dim).
313
Chroba zazwyczaj określana jako padaczka, epilepsja" lub też
gruzlica".
314
bennu eli-śu imtaqut dosł. bennu na niego padła".
315
mâtum (sum. kalam) kraj (ojczysty)"; sum. kalam oznacza
właśnie kraj ojczysty" (Sumer i Akad) w przeciwieństwie do terminu
kur (po akad. również mâtum) wrogi, obcy, górski kraj".
316
marq mâtim dosÅ‚. dzieci kraju" => tubylcy, krajowcy".
317
Czyli bez żadnej zapłaty.
i właściciel niewolnika lub niewolnicy srebro zapłacone-
kupcowi odda i albo niewolnika swego, albo niewolnicÄ™ swÄ…
odkupi.
§ 282. JeÅ›li niewolnik do pana swego: Nie (jesteÅ›) panem
moim ty", powiedział, (zaś), że (jest) niewolnikiem jego
dowiedzie mu siÄ™, pan jego ucho utnie mu.
Oto (są) wyroki sprawiedliwości318, które Hammurabi, król
potężny trwale ustanowił i (który) krajowi słuszne obyczaje
oraz dobre przewodnictwo pozwolił uzyskać.
Hammurabi, król wspaniały jam (jest)!, Wobec czar-
nogłowych, których Enlil powierzył mi, (a) władzę pasterską,
nad którymi Marduk dał mi, nie byłem niedbały, ani
[ Pobierz całość w formacie PDF ]