[ Pobierz całość w formacie PDF ]
popularny, a tym samym odgrywa rolę przywódcy?
b) czy i kto, jest odrzucany przez ludzi danego zbioru lub grupy i znajduje siÄ™ na marginesie albo
nawet w całkowitej izolacji?
c) czy występuj ą w danym zbiorze lub w grupie osoby, które są ze sobą szczególnie powiązane
uczuciowo, tworzÄ…c swoiste podgrupy, np. tzw. kliki?
d) jakie zmiany zachodzą w sytuacji poszczególnych jednostek i w danych zbiorach lub grupach w
ciągu pewnych okresów pod wpływem różnych czynników wewnętrznych (np. większego zżycia się
grupy) albo zewnętrznych (np. zagrożenia ze strony innych)?
Do budowy socjogramów tzn. graficznie przedstawionych wyników badań socjometrycznych
potrzebne sÄ… nam dane, jakie wskazujÄ… na pozytywne albo negatywne wybory, czyli na aprobatÄ™ lub
dezaprobatę, bądz też nawet na niedostrzeganie poszczególnych ludzi w badanych zbiorach lub
grupach społecznych. Dane tego typu mogą być uzyskiwane w różny sposób. Ich zródłem mogą być
np. odpowiedzi zawarte w różnych ankietach, wypowiedzi spontaniczne zawarte w dokumentach
osobistych (np. w listach, dziennikach), czy też wyrażane z okazji różnych spotkań danych ludzi (np. na
przeróżnych zebraniach), osiągnięte poprzez badania testowe itp. techniki badawcze. W tym celu
stosuje się też niekiedy w ankietach czy w wywiadach po prostu takie pytania: kogo wybrałbyś
spośród Twoich kolegów do reprezentacji klasy?" z kim spośród Twoich przyjaciół chciałbyś spędzać
wolny czas?", komu zwierzyłbyś się ze swoich problemów życiowych?" itp.
Trzeba wszakże o tym pamiętać, że im bardziej pełną diagnozę socjome-tryczną chcemy uzyskać, tym
bardziej wiarygodny powinien być socjogram. Stopień wiarygodności socjogramu zależy oczywiście od
solidności danych, a te z kolei zależą od rzetelności metod i technik badawczych oraz od
staranności i uczciwości badającego.
Jeżeli wypowiedzi badanych wskazują więcej osób, wówczas może zaistnieć potrzeba uszeregowania
dokonanych wyborów, tzn. uporządkowania ich według tego, kogo respondent wskazuje na
pierwszym, drugim i kolejnym miejscu. Wyniki badań socjometrycznych porządkuje się graficznie, czyli
zestawia w tzw. socjogramy, jakie mogą mieć różną postać, w zależności np. od charakteru badanego
zbioru, jego liczebności itp. czynników. Do podstawowych strukturalnych określeń wzajemnych
stosunków między ludzmi należą następujące oznaczenia symboliczne:
149
(A) = element izolowany;
(A) >" (b) = wybór jednostronny, wskazujący na słabą więz wzajemną;
(a) - (b) lub (A)
wzajemnÄ…;
lub = wybór wzajemny, pozytywno-negatywny, czyli sympatia-(A) "fc>. (b) antypatia;
(A)CB)
lub = wzajemny wybór negatywny, antypatia-antypatia;
"""^O*- = aktywne i pasywne uczestnictwo w stosunkach wzajemnych;
0^-> = przychylność do kogoś, sympatia lub wybór pozytywny;
Posługując się powyższymi oznaczeniami symbolicznymi, można utworzyć następujące modele
struktur stosunków międzyludzkich:
(A) "^-^ (b) =para, wjakiej występuje obustronny wybór, czyli wzajemna
aprobata;
®
*it \
// *\^ = trójkąt, w jakim występują zróżnicowane wzajemne
(A) ąpżL (c) interakcje;
- łańcuch wzajemnych wyborów;
&
,XX*\ = gwiazda socjometryczna, jedna z osób (A) jest szczególnie
(G) (e) często wybierana przez pozostałe;
©
150
©
,®
= odrzucenie osobnika A przez pozostałych;
-±X*
©" 1 "®
®
© © ®
^V ^V ^^
piramida lub drzewo so-cjometryczne, stanowiące przykład bardziej złożonej struktury.
Posługując się wymienionymi modelami struktur stosunków międzyludzkich sporządza się różne
socjogramy, w zależności od potrzeb badawczych. Do najbardziej znanych zalicza się socjogram:
1) nieuporzÄ…dkowany,
2) kołowy (zwany także tarczowym") oraz
3) hierarchiczny.
Ad 1. Służy do wstępnego uporządkowania danych socjometrycznych. Sporządza się osobny dla
wyborów pozytywnych i negatywnych.
Ad 2. Uzyskane dane umieszcza się na tarczy posiadającej tyle okręgów ile wynosi maksymalna ilość
wyborców + 1. Każdemu z nich przypisujemy pewne wartości, w kolejności malejącej, licząc od
środka, jakie odpowiadają ilościom wyborców. Jeżeli badany zbiór dzieli się na podzbiory, wówczas
[ Pobierz całość w formacie PDF ]